Balkan ulusçu yazınının iddialarının aksine, Osmanlı İmparatorluğu'nun Balkan toplumlarının uluslaşma süreçleri üzerindeki yapıcı etkileri bu eserin ana temasını oluşturmaktadır. Osmanlı toplumsal örgütlenmesi ile Balkan toplumlarının din ve milliyet anlayışları arasındaki ilişkileri sorgulayan bu yapıt, Balkanlar'ın ulusal kökenlerini Osmanlı tarihinde aramaktadır. Bulgar, Sırp, Yunan, Makedon, Rumen, Gagavuz ve Bosna-Herseklilerin "ulusal" tarihlerinin ve tarihyazını anlayışlarının gelişimi ve değişimi bütüncül bir Osmanlı tarihi çerçevesinde incelenmektedir.
Kemal H. Karpat, Balkan tarihi araştırmacılarına ilk elden kaynaklara dayalı Balkanlar'da geçmiş ile gelecek arasında köprü oluşturan analitik bir tarih incelemesi sunmaktadır.