Memduh Şevket Esendal

(1883 - 16 Mayıs 1952): Yazar. İstanbul'da doğdu. Tam adı Mustafa Memduh Şevket Esendal'dır. Ailesi Rumeli'den Çorlu'ya göç etmiştir. Edirne Rüşdiyesinde kısa süre okudu. Düzenli eğitim görmedi. 1906'da İttihat ve Terakkî Cemiyetine girdi. 1907'de babasının ölümü üzerine ailesini geçindirmek için 1912'ye kadar Çorlu'da çiftçilikle uğraştı. 1908'de İkinci Meşrutiyetin ilânından sonra İttihat ve Terakkî'nin müfettişi olarak Rumeli ve Anadolu'yu dolaştı. Meclis-i Mebusanda esnaf odalarının teşkilâtlanması için çaba gösterdi. Mütareke döneminde Damad Ferid Hükûmetinin takibatına uğrayınca İtalya'ya gitti. Millî Mücadele sırasında Mustafa Kemal'in daveti üzerine Anadolu'ya geçti. Elçi olarak Azerbaycan'a gönderildi (1920-1924). Yurda dönüşünde Gazetecilik, Galatasaray ve Kabataş liselerinde öğretmenlik yaptı. Bu arada eski arkadaşlarıyla Meslek (38 sayı, 1924-1925) ve Halk (76 sayı, 1925-1926) gazetelerini çıkardı. Cumhuriyet Halk Fırkası görüşlerinden rahatsız olunca Türkiye'den uzaklaştırılmak maksadıyla elçilikle İran'a (1925-1930) yollandı. Elazığ'dan milletvekili yapıldı (1930-1932). Sonra Afganistan (1932) ve Sovyetler Birliği'nde büyükelçilik görevlerinde bulundu (1938). 1941-1945 yılları arasında CHP'nin genel sekreteri idi. Ankara'da öldü.

İlk yazıları İrtikâ ve Musavver Fen ve Edeb dergilerinde çıktı. Hikâyelerini daha çok Meslek gazetesinde yayınladı. Hikâyelerinde M.Ş., M.Ş.E., Mustafa Memduh, Mustafa Yalınkat, M. Oğulcuk, İstemenoğlu takma adlarını da kullandı. Yazı hayatına uzun süre ara verdi. 1942'de yeniden başladı. İstanbul (1945), Sanat ve Edebiyat Gazetesi (1947), Ulus gazetesinin pazar ilâveleri (1948-1949), Seçilmiş Hikâyeler (1951-1952), Türk Dili dergilerinde yazdı.

Memduh Şevket Esendal bir siyaset adamı olarak peşinde koştuğu küçük meslek sahiplerinin dayanışması, esnaf odalarının yönetimde etkili olması, ideallerinin gerçekleşmesini istiyordu. Bu ideallerinin içinde yer alan sıradan insanların sıradan yaşayışlarının göze batmayan yönlerini hikâyelerine konu edinmiştir. Sade gösterişsiz, zaman zaman mizaha varan sıcak bir dil kullanılmıştır.

Memduh Şevket Esendal, roman ve hikâyelerinde sosyal hayattan verdiği kesitlerde devrin idarî yapısını tenkit etmiş, bazı aydınların yanlışlıklarını sergilemiştir.

Esendal, hikâyeleri yanında romanlar da yazmıştır. Sağlığında Ayaşlı ve Kiracıları (1934) romanı kitap hâlinde yayınlanmıştır. Tefrika veya müsvedde hâlinde kalmış Miras (Meslek gazetesi, 1925), Vassaf Bey, Vicdan adlı romanları ve birçok hikâyesi derlenerek sonradan basıldı. Sağlığında hikâyeleri Birinci Kitap (1946), İkinci Kitap (1946) olarak çıktı. Bu eserler yeni hikâyeler eklenerek 1. cilt Temiz Sevgiler (1965), 2. cilt Ev Ona Yakıştı (1971) başlıklarıyla yayınlandı.

"Bütün Eserleri" Muzaffer Uyguner tarafından 14 kitap hâlinde yayına hazırlandı.

Romanları: Ayaşlı ve Kiracıları (M. Ş. İmzasıyla, 1934), Vassaf Bey (1983), Miras (1988, Meslek gazetelerinde Mustafa Memduh imzasıyla çıktı; ancak, gazete 1925'te kapanınca roman yarım kaldı). Hikâyeleri: Birinci Kitap (1946), Otlakçı (1958), Temiz Sevgiler (1965), Hikâyeler: İkinci Kitap (1946), Mendil Altında (1958), Ev Ora Yakıştı (1971), Saban Külbastısı (1983), Veysel Çavuş (1984), Bir Kucak Çiçek (1984), İhtiyar Çilingir (1984), Hava Parası (1984), Bizim Nesibe (1985), Kelepir (1986), Gödeli Mehmet (1988), Güllüce Bağları Yolunda (1992), Gönül Kaçanı Kovalar (1993), Mutlu Bir Son (2004). Hatırları-denemeleri: Tahran Anıları ve Düşsel Yazılar (1999). Mektupları: Kızıma Mektuplar (2001).

Kullanıcı Yorumları

Yorum Yap

Giriş yapmak için lütfen tıklayınız.