Son yılların sihirli sözcükleri; “Sivil Toplum” ve “Sivil Toplum Kuruluşu” (STK). Hâkim medya söyleminde, devletten ya da politikadan kesilen umutlar, “sivil toplum inisiyatifleri” denen alanda aranıyor; “STK’lar”, saf-temiz, otantik, demokratik bir yurttaş iradesinin tezahürleri sayılıyor. Etkili STK’lara sahip olma özleminin, kimi zaman, “muasır medeniyet seviyesine ulaşma”nın güncel ölçütü gibi düşünüldüğünü görüyoruz. Sivil toplum alanını ve Sivil Toplum Kuruluşları’nı, yaka silkilenden bambaşka bir kamusal kültürün kurucuları kabul etmek ne kadar doğru? Yekpare bir STK’lar gövdesinden veya “erkinden” söz edilebilir mi? STK’lar ne kadar, ya da daha yansız bir ifadeyle nasıl siviller? Kamusal-sivil-özel (ya da politik-toplumsal-kültürel) ayrımlarını mutlaklaştırmak ne kadar doğru ve STK’lar bu ayrımlarda ya da kesişim noktalarında nerede duruyorlar? Devletin gözetimi ve özellikle son yılların baskın milliyetçiliğinin ideolojik nüfuzu, Türkiye’deki STK’ları nasıl etkiliyor?

Elinizdeki derlemede, Türkiye’deki çok farklı yapılara, yönelimlere, hedeflere sahip STK’ları bu sorular ışığında gözlemleyen araştırmalar yer alıyor:

Ülkü Ocakları (Kemal Can), Atatürkçü Dernekler (Necmi Erdoğan), Meslek Odaları (Tanıl Bora), İşadamı Örgütleri (Karin Vorhoff), İnsan Hakları Dernekleri (Gottfried Plagemann), Göçmen Dernekleri (Alexandre Toumarkine), İslâmcı Kadın İnisiyatifleri (Barbara Pusch).

Sivil toplum alanının dışında veya kıyısında yer alan siyasal partilerin sivil toplum alanıyla gerilimli ilişkisini özgül bağlamlarda yorumlayan çalışmalar da derlemenin kapsamında yer alıyor:

Merkez Sağ Partiler (Nuray Mert), Fazilet Partisi (Gérard Groc), Aleviler ve Sosyal Demokratlar (Harald Schüler).

Ayrıca sivil toplum alanında resmî ideolojinin ve milliyetçiliğin nüfuzu, iki “performatif” alanda inceleniyor:

Cumhuriyetin 75. Yılını ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşunun 700. Yılını Kutlamaya Dönük STK Etkinlikleri (Nicolas Monceau), Futbol Dünyasındaki Milliyetçilik (Tanıl Bora).