Ali Nihad Tarlan
Ali Nihad Tarlan
Doğumu: 1898, İstanbul Ölümü: 30 Eylül 1978, İstanbul
Aslen Dağıstanlı bir aileye mensuptur. III. Ordu muhasebecilerinden Mehmed Nazif Beyin oğludur. İlköğreniminin bir kısmını babasından gördü. Ayrıca III. Ordunun merkezi Manastırda Rehber-i Maarif Mektebine devam etti. Buhur Efendi isimli bir hocadan Fransızca dersleri aldı. Rüşdiye tahsiline Manastır Askerî Rüşdiyesinde başlamışken, III. Ordu merkezinin Selanike taşınması üzerine oradaki Fransız mektebine kaydoldu. Bir yıl sonra babası emekli olunca ailesi ile birlikte İstanbula döndü. (1910). İstanbul Koskada Burhan-ı Terakki Rüşdiyesine daha sonra Vefa Sultanisine devam etti (1917). İstanbul Darülfünûnu Fransızca ve Farsça bölümlerini ve 1920de Edebiyat Fakültesini bitirdi. Bir yıl sonra İslâm Edebiyatında Leyla ve Mecnun Mesnevisi adlı doktora tezi ile fakültenin doktora çalışmasını tamamlayan ilk öğrencisi oldu. 1919da Beşiktaş Sultanisinde Fransızca öğretmenliğine başlayan Ali Nihad, Vefa Sultanisi Fransızca, Nişantaşı Sultanisi Türkçe, Davutpaşa Sultanisi edebiyat, Galatasaray Lisesi Farsça, Gaziosmanpaşa Ortaokulu Türkçe ve Kabataş Erkek Lisesi edebiyat öğretmenliklerinde bulundu. 1933 yılındaki üniversite reformu sırasında İÜ Edebiyat Fakültesine Metinler şerhi doçenti olarak atandı. Doçentlik tezi Şeyhi Divanını Tetkik ismini taşır. 1941de profesörlüğe yükseltildi. İ.H. Ertaylanın ayrılması üzerine Eski Türk Edebiyat Kürsüsü başkanı oldu, bu görevden 1972 yılında emekliye ayrıldı. İlmî çalışmalarını metin şerhine hasreden Ali Nihad Tarlan, metin şerhinde eski usülleri terkederek şâirin psikolojisi, hayatı ve çevresini öne alan yeni bir metod geliştirdi. Türk şairlerinin divanlarının tenkitli basımını hazırlama yolunu açtı. Farsça yazan Türk şâirlerinin divanlarına ilk el atan oldu. Pakistanlı ünlü şair Muhammed İkbalin eserlerini tercüme ederek, ülkemizde tanınmasını sağladı. Tarlan, bu faaliyetleri dolayısıyla Pakistan Devleti tarafından Sitare-i İmtiyaz nişanı ile taltif edildi ve İkbali anma törenlerine başkanlık etmek üzere 1957de Pakistana gitti. İran edebiyatı üzerindeki çalışmaları sebebiyle İran Maarif Nezareti kendisine bir takdirnâme gönderdi (1947). İran Şahı Muhammed Rıza Pehlevî tarafından Nişan-ı Âli-i Hümayun ile mükâfatlandırıldı. Tahran Üniversitesi de kendisine Menşur-ı Sipas nişanını verdi. Tarlan, Nabi ve Nedimin Farsça şiirlerini, Ali Şir Nevaînin Fânî mahlası ile yazdığı Farsça divanını ve Molla Caminin Yusuf u Züleyha mesnevisini Türkçeye çevirdi. Küçük yaşlardan itibaren şiir yazmaya başlayan Ali Nihad, Abdülhak Hâmid tesirinde manzum piyesler yazmıştır. Sonraki yıllarda Servet-i Fünûn üslübunda şiirler, Divan tarzında Türkçe ve Farsça gazeller, Âşık edebiyatı ve Tekke edebiyatı çizgisinde koşmalar, nefesler yazdı. Millî Edebiyat döneminde manzumeler ve serbest ölçülü şiirler de yazdı. Şiir ve yazılarını Şebab, Servet-i Fünûn, Edebiyat Gazetesi, Gündüz, Gençlik, Fikir ve Sanatta Hareket, Her Ay, Hilâl, İslâm Düşüncesi, İslâm Medeniyeti, Sebilürreşad, Söz, Ülkü, Bugün, Yeni Asya, Yeni İstanbul, Zafer gibi dergi ve gazetelerde yayımladı.