Ali Nihat Tarlan
Ali Nihat Tarlan
(1898 - 30 Eylül 1978): Şair, edebiyat tarihçisi. İstanbul'da doğdu. Orta öğrenimini Manastır, Selânik ve İstanbul'da gördü. İstanbul Darülfünûnu Lisan Fakültesinin Fransızca ve Farsça bölümlerini bitirdi (1919). Edebiyat Fakültesinden de diploma aldı. 'İslâm Edebiyatında Leylâ ve Mecnûn Mesnevîsi teziyle Edebiyat Fakültesinde doktora veren ilk öğrenci oldu. Beşiktaş Sultanîsinde başladığı Fransızca öğretmenliğini (1915), İstanbul okullarında Türkçe, Farsça ve Edebiyat öğretmeni olarak sürdürdü (1933). Üniversite reformunda Edebiyat Fakültesi metinler şerhi doçenti oldu. 1942'de profesörlüğe yükseldi. Eski Türk Edebiyatı Kürsüsü başkanlığına getirildi (1953). İstanbul'da öldü.
Şiirlerini ve mensur şiirlerini Şebab, Servet-i Fünûn, Edebiyat Gazetesi (1932), Gündüz (1936-1937), Gençlik (1938), dergilerinde yayınladı.
Ali Nihat Tarlan Divan Edebiyatı alanındaki uzmanlığı ile tanındı. Divan şiirinin biçim ve özü üzerine araştırmaları, çözümleme çalışmalarıyla, metin incelemelerinin yanı sıra İran ve Pakistan edebiyatlarından yaptığı çevirilerle de milletler arası bir şöhret kazandı. İran Maarif Nezaretince takdirname (1947), Pakistan hükümetince de Sitare-i İmtiyaz nişanı verildi (1961).
Mensur şiirleri: Güneş Yaprak (1953), Kuğular (1970). İnceleme ve monografileri: Edebî Sanatlara Dair (1934; 4. bs. 1964), Şeyhî Divanını Tetkik (2 cilt, 1934-1936; 2 cilt birlikte, 1964), Divan Edebiyatında Tevhidler (1936), Divan Edebiyatında Muamma (1936), Metinler Şerhine Dair (1937), Metin Tamiri (1937), Çağdaş İran Şiiri (1938), Şeyh Galib: Hayatı ve Şiirleri (1939), Sanat ve Edebiyat Musahabesi (1939), Mehmed Âkif (1939), Sanat Bakımından Edebiyatımızın Dahilî Tekâmülü (1939), Tanzimat Edebiyatında Hakiki Müceddid (1940), Ali Şir Nevaî (1942), Şeyhi Divanını Tarama Sözlüğü ve Nüsha Farkları (1942), Leylâ ile Mecnûn (1943), İran Edebiyatı (1944), Hayalî Bey Divanı (1945), Divan Edebiyatında Sanat Telâkkisi (1946), Ebdülhak Hâmid (1947), Edebî Sanatlar (1947), Şiir Mecmualarında XVI. ve XVII. Asır Divan Şiiri (4 fasikül, 1948-1949), Mevlâna Celâleddin-i Rumî (1948), Fuzîlî Divanı: Gazel, Musammad, Muikatta ve Rubaî Kısmı (1950), Mehmed Âkif (Nurettin Topçi ile, 1957), Necati Beg Divanı (1963), Ahmed Paşa Divanı (1966), Zâtî Divanı (Gazeller, 2 cilt, 1968, 1970), Mehmed Âkif ve Safahat (1971), Edebiyat Meseleleri (Daha önce çıkan üç kitabı ve bazı makaleleri, 1981), Fuzûlî Divanı Şerhi (1985).
Tercümeleri: Zerdüşt'ün Gataları (Farsçadan, 1935), Ensar-ı Hâdî: Benliğin Sırları (1938), Leylâ ile Mecnûn (Nizamî'den 1943), Nizamî-i Gencevî Divanı (Farsçadan, 1944), Nef'î Divanı (Farsçadan, 1944), Yavuz Sultan Selim Divanı (Farsçadan, 1946), Hüsrev ve Şirin (Nizamî'den, kısaltılarak, 1959), Esrar ve Rumuz (Muhammed İkbal'den, 1949), Fuzûlî'nin Farsça Divanı Tercümesi (1950), Şarktan Haber (1956), Rumuz-ı Bihodi (İkbal'den, 1958), Esrar-ı Hodi (İkbal'den, 1958), Yeni Gülşen-i Râz: Sır Güllerinin Açtığı Bahçe (İkbal'den, 1960), Zebûr-ı Acem'den Seçmeler (İkbal'den, 1964), Darb-ı Kelim (İkbal'den 1968), Hicaz Armağanı (İkbal'den, 1968).