Fatma Aliye
Fatma Aliye
(22 Ekim 1862 - 13 Temmuz 1936): Yazar. İstanbul'da doğdu. Ahmed Cevdet Paşa'nın kızıdır. Özel öğrenim görerek Arapça ve Fransızca öğrendi. 1897 Türk- Yunan Savaşında şehit olanlarla gazilerin ailelerine yardım amacıyla Cemiyet-i İmdadiye derneğini kurdu. Hilaliahmar Cemiyetinin de faal üyesiydi. İstanbul'da öldü. Feriköy Mezarlığında defnedildi.
İlk kadın romancımızdır. Romanları kadar, tercümeleri ve makaleleri ile de tanınır.
Tercümelerinde ve ilk yazılarında takma isim kullanmıştır. Takma isimleri Bir Kadın, Bir Hanım, Âliye, Mütercime-i Meram'dır.
1908'de İkinci Meşrutiyetin ilânından sonra yazı hayatından yavaş yavaş çekildi. Kızlarından birinin Katolik rahibe olmasına çok üzülmüş, bu üzüntüsünden sağlığı bozulmuştur. Cumhuriyet döneminde imzası bir yerde görülmedi.
Fatma Âliye Hanım hakkında monografi yazılan ilk kadındır. Ahmed Mihdat Efendi, mektuplaştığı ve yetişmesine yardımcı olduğu Fatma Âliye Hanım hakkında "Fatma Âliye Hanım yahud Bir Muharrire-i Osmaniye'nin Neş'eti" (1895) adlı kitabı kaleme almıştır.
Romanları: Meram ( George Ohnet'in Volonté adlı romanının çevirisi, 1889), Hayal ve Hakikat (Bir Kadın takma adıyla Ahmed Midhat Efendi ile, 1892; Yahya Bostan yayınladı, 2002), Muhâdarât (1893; Emel Aşa yayınladı, 1996), Re'fet (1898), Udi (1898), Levayih-i Hayat (1898), Enîn (1910). Diğer eserleri: Nisvan-ı İslâm (Hatıra-inceleme, 1892; yeni yayını hazırlayan Mübeccel Kızıltan, yazarın dilini ve üslûbunu bozmuş, 1994), Taadüt-i Zevcât'a Zeyl (Araştırma, 1899), Teracim-i Ahval-i Felasife (Felsefe yazıları, 1899), Namdârân-ı Zenân-ı İslâmiyân (Hayat hikâyeleri, 1899), İstilâ-yı İslâm (Tarih, 1900), Tedkik-i Escâm (1901), Kosova Zaferi ve Ankara Hezimeti (Tarih, 1912), Ahmet Cevdet Paşa ve Zamanı (Hatıra-biyografi, 1912), Tezâhür-i Hakikat (Yayınlanmadı). Hakkında yayınlar: Mübeccel Kızıltan, "Öncü Bir Kadın Yazar: Fatma Aliye Hanım", Journal of Turkısh Studies/Türklük Bilgisi Araştırmaları, C. XIV/1990 (1991), s. 283-323; Mübeccel Kızıltan - Tülay Gençtürk, Atatürk Kitaplığı Fatma Aliye Hanım Evrakı Katoloğu-1, 1994.